Bezwaar maken tegen een dwangsom, hoe werkt dit?

Heb je een dwangsom opgelegd gekregen van een gemeente of een overheidsinstelling en ben je het niet eens met de beslissing? Of dreigt de gemeente jou een dwangsom op te leggen? Je kunt altijd bezwaar maken tegen een (dreigende) dwangsom. Hoe dit precies werkt? Dat lees je in dit uitgebreide stappenplan.

Wat is een dwangsom?

Een dwangsom kan opgelegd worden door een overheidsinstantie om een onrechtmatige situatie te beëindigen. Plaats je bijvoorbeeld een tuinhuis terwijl dat volgens de regels niet mag, dan kan de gemeente hierop ingrijpen.

De gemeente legt je op dat je het tuinhuis moet verwijderen. Doe je dit niet, dan moet je een dwangsom betalen (de dwangsom wordt verbeurd). Je krijgt een bepaalde tijdspanne waarbinnen je dient te voldoen aan de voorwaarde (in dit geval het tuinhuis verwijderen).

Doe je dit niet op tijd, dan betaal je de dwangsom. Een (last onder) dwangsom is een reparatoire sanctie.

Oneens met de dwangsom

Natuurlijk hoef je het niet eens te zijn met de opgelegde dwangsom. Het wil niet zeggen dat de gemeente altijd in zijn gelijk staat namelijk. Wanneer je het oneens bent met de dwangsom kun je bezwaar aantekenen.

Zienswijze op de situatie

In principe gaat een overheidsorgaan ervan uit dat iemand bezwaar maakt tegen een op handen zijnde dwangsom. Dat betekent dat jij als burger het recht hebt om jouw visie te geven op het te nemen besluit. Dit noemen we een zienswijze.

Wanneer een overheidsorgaan een dwangsom op wil leggen start dit vaak met een brief waarin uitgelegd wordt dat ze van plan zijn dat te gaan doen. In de brief staat dat er een illegale situatie is geconstateerd, dat dit niet mag volgens de letter van de wet en dat deze situatie beëindigd moet worden. Wanneer jij geen einde maakt aan de situatie, dan heeft het overheidsorgaan het plan om jou een dwangsom op te leggen.

Naar aanleiding van deze brief mag jij jouw zienswijze indienen. Je geeft dan aan wat je er van vindt. Meestal krijg je hier 2-4 weken de tijd voor.

Deze situatie is nog min of meer informeel. Hier maak je dus ook nog geen officieel bezwaar.

Heroverweging n.a.v. jouw zienswijze

Het overheidsorgaan bepaalt nu of de dwangsom officieel opgelegd wordt of niet. Hierin nemen ze jouw zienswijze mee. Het kan dus ook betekenen dat de dwangsom niet of nog maar gedeeltelijk wordt opgelegd. Besluiten ze dat jouw zienswijze niet gerechtvaardigd is, dan leggen ze je formeel een last op. Dat wil zeggen dat je een brief thuis krijgt waarin officieel wordt medegedeeld dat je de illegale situatie dient te stoppen. Doe je dit niet, dat moet je een dwangsom betalen.

In de brief wordt genoemd wat de illegale situatie is, waarom die illegaal is (wat de wettelijke grondslag is), op grond van welke regelgeving er wordt gehandhaafd, er wordt een termijn gegeven voor het beëindigen van de illegale situatie (de begunstigingstermijn) en welke stappen jij kunt zetten om hier tegenin te gaan. Het zetten van die stappen noemen we ‘rechtsmiddelen aanwenden’ (bezwaar en verzoek voorlopige voorziening).

Bezwaar aantekenen

Gedurende een periode van bijna altijd zes weken kun je bezwaar indienen. Dat houdt in dat je een brief stuurt naar het bestuursorgaan waarin je aangeeft waarom je het niet met een besluit eens bent.

Een bezwaarschrift moet schriftelijk worden ingediend en je moet uitleggen (motiveren) waarom je het er niet mee eens bent. Naam, adres en woongegevens gegevens moeten vermeld worden en er moet een handtekening onder.

Heel soms (met name bij het Rijk) mag een bezwaar ook via e-mail gestuurd worden, maar dat is niet het uitgangspunt. Meestal is een bezwaar dat per e-mail gestuurd wordt niet geldig. Veel gemeenten bieden wel de mogelijkheid om een bezwaar in te dienen via DigiD.

Bezwaarschriftencommissie

In de meeste gemeenten is een bezwaarschriftencommissie. Dat is vaak (maar niet altijd) een onafhankelijke adviescommissie (bestaande uit juristen en advocaten) die advies uitbrengen aan het bestuursorgaan over wat er met het bezwaar moet gebeuren. Deze mensen gaan dus bekijken en toetsen of jouw bezwaar gerechtvaardigd is.

Een bezwaarschriftencommissie houdt vaak een zitting waar het bezwaarschrift kan worden toegelicht. Zo’n zitting lijkt qua behandeling op een zitting bij de rechtbank. Na de zitting brengt de commissie een advies uit aan de burgemeester of de burgemeester en wethouders. Het advies is zwaarwegend, maar niet bindend. Wanneer de burgemeester en B&W het advies niet meenemen dan mag dit, maar dient het wel gemotiveerd te worden.

Besluit op bezwaar

Nadat de bezwaarschriftencommissie advies heeft uitgebracht, volgt het besluit op bezwaar. Dan heeft de gemeente of de overheidsinstelling dus een besluit op bezwaar genomen. Ze hebben een nieuw besluit genomen en daar hebben ze jouw bezwaar in mee genomen. Dat kan inhouden dat je gelijk krijgt, maar ook dat je geen gelijk krijgt. Dit besluit op bezwaar krijg je uiteraard officieel – per brief – te horen. Mocht je het niet eens zijn met dit bezwaar, dan kun je in beroep bij de rechtbank. Ook daarvoor staat meestal een termijn van zes weken.

Ik heb bezwaar gemaakt. Moet ik dan toch het besluit opvolgen?

Heel belangrijk om te weten is dat het maken van bezwaar de werking van het dwangsombesluit niet opschort. Dat betekent dat – ondanks het feit dat je bezwaar maakt – de dwangsommen toch verbeurd kunnen worden.

Voorbeeld

Even iets praktischer. Stel dat je jouw tuinhuis moet verwijderen binnen 6 weken en je maakt bezwaar tegen beslissing, dan betekent dit niet dat je het tuinhuis niet binnen 6 weken moet verwijderen. Jouw bezwaar betekent niet dat deze termijn verschuift. Duurt het behandelen van het bezwaar langer dan deze 6 weken of ben je laat het indienen van het bezwaar, dan kan het dus zijn dat je actie dient te ondernemen (= tuinhuis verwijderen in dit voorbeeld), terwijl je het niet eens bent met het besluit.

Wat je kunt doen om dit te voorkomen is vragen of de overheidsinstantie bereid is om deze termijn op te schorten, totdat er een besluit is genomen over het bezwaar. Soms werkt een bestuursorgaan mee, soms niet. Is dit niet het geval, dan kun je een voorlopige voorziening aanvragen.

Voorlopige voorziening aanvragen

Een voorlopige voorziening vraag je aan bij de rechtbank. Wat de rechtbank doet is bekijken hoe groot de verwachting is dat jij gelijk hebt met je bezwaar. Dus hoe groot is de kans dat de dwangsom vervalt naar aanleiding van het bezwaar wat je hebt ingediend. Is de kans groot dat jij gelijk hebt, dan wordt er een schorsing uitgesproken. In dat geval kun je rustig de uitkomst van de bezwaarprocedure afwachten, zonder dat je in actie hoeft te komen.

Denkt de rechtbank dat je geen schijn van kans maakt, dan wordt er uiteraard geen schorsing uitgesproken. Dit betekent dat de dwangsom verbeurd wordt (= je moet de dwangsom betalen) wanneer je geen actie hebt ondernomen (lees: je hebt het tuinhuisje niet verwijderd in het voorbeeld).

Tegen dit besluit van de rechtbank kun je niet in hoger beroep.

Opnieuw bezwaar aantekenen?

Constateert de gemeente dat je de illegale situatie niet hebt opgelost dan krijg je een officieel besluit waarin staat dat de dwangsom verbeurd is. Dit is weer een nieuw besluit. Tegen dit nieuwe besluit kun je weer bezwaar maken. De stappen zijn dan hetzelfde als hierboven beschreven.

In het besluit noemt het overheidsorgaan een maximale dwangsom. Heb je dit volledig betaald maar is de situatie nog niet opgelost dan kan er een nieuwe last onder dwangsom opgelegd worden. Daar kun je dan weer tegen in bezwaar.

Ondersteuning bij dit proces

Het is niet gek wanneer de stappen in dit proces je wat onzeker maken. Je krijgt te maken met vakjargon en situaties die onbekend zijn. Mijn naam is Joost Jaspers, ik heb jarenlange ervaring als jurist, advocaat en rechter. Daarnaast heb ik jaren bij de overheid gewerkt.

Door een advocaat in te schakelen in dit soort situaties voorkom je dat je beginnersfouten maakt. Fouten die anders voorkomen hadden kunnen worden. Het zijn deze fouten die procedures vaak onnodig duur maken. Werk je direct samen met een advocaat, dan voorkom je onnodige fouten en kosten.

Gerelateerde informatie

Heb je deze artikelen al gelezen?

• Waar kun je een dwangsom voor krijgen?
• Dwangsom voor geluidsoverlast
• Verschil last onder dwangsom en last onder bestuursdwang

Contact

Joost Jaspers is gespecialiseerd als advocaat in overheidsrecht en Frans recht. Heb je vragen of wil je meer informatie, neem gerust contact op!