Verbod op vooringenomenheid: objectieve invulling van overheidstaken

Als burger moet je erop kunnen vertrouwen dat de overheid eerlijk, objectief en onpartijdig handelt. Om die reden heeft de wetgever het verbod op vooringenomenheid in de Algemene wet bestuursrecht opgenomen. Deze regel is een voorbeeld van een algemeen beginsel van behoorlijk bestuur. In dit artikel lees je alles over de reikwijdte en de toepassing van het verbod op vooringenomenheid.

De algemene beginselen van behoorlijk bestuur

Als burger moet je je aan de wettelijke regels houden. Zo mag je bijvoorbeeld geen strafbare feiten plegen en heb je voor sommige handelingen een vergunning nodig. Ook de overheid moet zich aan bepaalde regels houden. De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn hier een voorbeeld van. Deze beginselen schrijven voor hoe de overheid zich ten opzichte van de burger dient te gedragen.

De algemene beginselen van behoorlijk bestuur vinden hun oorsprong in de jurisprudentie, maar sommige beginselen zijn tevens in de wet te vinden, zoals de Algemene wet bestuursrecht. Er kunnen twee soorten algemene beginselen van behoorlijk bestuur worden onderscheiden: de formele beginselen hebben betrekking op de totstandkoming van besluiten van de overheid, terwijl de materiële beginselen zien op de inhoud van deze besluiten.

Wat is het verbod op vooringenomenheid?

Een voorbeeld van een algemeen beginsel van behoorlijk bestuur is het verbod op vooringenomenheid. Volgens deze gedragsregel moet de overheid haar taak op objectieve en onpartijdige wijze vervullen. De overheid moet te allen tijde zonder vooropgezette mening te werk gaan. Deze gedragsregel is gecodificeerd in artikel 2:4 van de Algemene wet bestuursrecht. Het verbod op vooringenomenheid heeft onder andere als doel om ‘vriendjespolitiek’ te voorkomen.

Hoe wordt het verbod op vooringenomenheid beoordeeld?

Om te beoordelen of de overheid objectief en onpartijdig heeft gehandeld, dient te worden onderzocht of het handelen van de overheid is beïnvloed door het persoonlijke belang van één van de bij de overheid werkende personen. De ambtenaren die bij het specifieke bestuursorgaan werken, mogen geen relevante nevenfuncties bij derden bekleden die invloed zouden kunnen hebben op de besluitvorming.

Als burger kun je niet alleen een beroep doen op het verbod op vooringenomenheid wanneer de overheid daadwerkelijk partijdig heeft gehandeld, maar ook wanneer er sprake is van een schijn van vooringenomenheid. De burger moet je er immers op kunnen vertrouwen dat de overheid eerlijk en onafhankelijk handelt.

Een voorbeeldsituatie

De werking van het verbod op vooringenomenheid kan het best worden geïllustreerd aan de hand van een voorbeeld. Stel je wilt graag een meubelwinkel starten. Je kunt helaas geen geschikt winkelpand vinden. Om die reden ben je van plan om een woonhuis tot winkelpand te verbouwen. Aangezien dit in strijd is met het huidige bestemmingsplan, vraag je een vergunning aan. Deze aanvraag wordt afgewezen. Teleurgesteld ga je op zoek naar een ander pand.

Na een tijdje kom je er echter achter dat één van de ambtenaren die betrokken was bij de afwijzing van je vergunningsaanvraag tevens werkzaam is bij een andere meubelwinkel in de buurt. Als de vergunningsaanvraag was toegewezen, zou deze meubelwinkel een rechtstreekse concurrent van je eigen meubelwinkel zijn geweest. Aangezien de nevenfunctie van de ambtenaar van invloed kan zijn geweest op zijn beslissing, is er sprake van strijd met het verbod op vooringenomenheid.

Dit is ook het geval als de ambtenaar in werkelijkheid onpartijdig heeft beslist. De nevenfunctie van de ambtenaar wekt immers de schijn van vooringenomenheid op, en dit is voldoende voor een beroep op art. 2:4 Algemene wet bestuursrecht.

Wat te doen bij een schending van het verbod op vooringenomenheid?

Heb je onlangs te maken gehad met een overheidsorgaan (zoals de gemeente of de provincie) en heb je het vermoeden dat de overheid het verbod op vooringenomenheid heeft geschonden? Het is niet raadzaam om zelfstandig te procederen tegen de overheid. Dit vergt namelijk een uitgebreide kennis van het bestuursrecht. Het is dan ook verstandig om je bij te laten staan door een advocaat.

Algemene beginselen behoorlijk bestuur

Wil je meer weten over de algemene beginselen van behoorlijk bestuur:

• Vertrouwensbeginsel / Beroep op gelijkheidsbeginsel / Zorgvuldigheidsbeginsel / Specialiteitsbeginsel / Beginsel van fair play / Verbod op détournement de procédure

Even voorstellen

Mijn naam is Joost Jaspers. Ik ben als advocaat gespecialiseerd in Frans Recht en overheidsrecht. Het betekent dat ik je kan helpen wanneer:

• je een conflict hebt met de gemeente of een andere overheidsinstelling
• je tegen juridische problemen aanloopt in Frankrijk en op zoek bent naar een specialist in Frans Recht.

Ik ben gevestigd als advocaat in Brabant, maar actief in heel Nederland. Vanuit mijn kantoor in Gilze-Rijen (tussen Tilburg en Breda) help ik met mijn klanten in heel Nederland (en steeds vaker ook in Frankrijk). Meestal werk ik op kantoor, maar communiceren kan via telefoon, e-mail of online. De moderne technieken stellen me in staat een beeld te krijgen van elke situatie in Nederland. Afspraken op locatie blijven natuurlijk altijd mogelijk.

Gerelateerde informatie

Heb je deze artikelen al gelezen:

• Gemeente of overheidsinstelling reageert te laat op een bezwaar, wat nu?
• Waar kun je een dwangsom voor krijgen?
• Bezwaarschrift opstellen: hier moet je op letten

Contact

Heb je vragen neem gerust contact met mij op.